Πάρος Ιστορία της Πάρου

Το παρελθόν

Η Πάρος κατοικήθηκε ήδη από την 4η χιλιετία π.Χ. και γνώρισε περιόδους μεγάλης οικονομικής και καλλιτεχνικής ακμής αλλά και περιόδους λεηλασιών, έντονης βίας, παρακμής και αφάνειας.

Το Αιγαίο Πέλαγος

Το Αιγαίο πέλαγος υπήρξε κέντρο ναυσιπλοΐας ήδη από την 9η χιλιετία π.Χ, ωστόσο πολλά από τα νησιά του - ιδιαίτερα τα μικρότερα - κατοικήθηκαν από την νεολιθική εποχή και εξής. Ειδικά για το νησί της Πάρου δείγματα ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας μας έχει διασώσει ένας προϊστορικός οικισμός ( 5 - 4 χιλιετία π.Χ.) που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στο νησάκι Σαλιαγκό, που βρίσκεται ανάμεσα στην Πάρο και την Αντίπαρο. Η εκσκαφή αυτή αποτελεί και την πρώτη ένδειξη για κατοίκηση της όμορης Πάρου.

Εποχή του χαλκού

Το ιστορικό τοπίο γίνεται πιο σαφές από την εποχή του χαλκού, καθώς έχουν ανακαλυφθεί οικισμοί αυτής της εποχής και μάλιστα και των τριών μεγάλων πολιτισμών που άκμασαν κατά τη διάρκειά της, δηλαδή του κυκλαδικού, του μινωικού και του μυκηναϊκού. Περιοχές, όπως Γλυφά, Δρυός, Κάμπος, Κουκουναριές, Πλαστήρας, Φάραγκας, διέσωσαν ίχνη κυκλαδικών οικισμών με προεξάρχοντα αυτόν που βρίσκεται στο Λόφο του Κάστρου της Παροικιάς και ανήκει στην πρωτοκυκλαδική περίοδο. Αργότερα, όταν η μινωική Κρήτη μεσουρανεί στον Ελλαδικό χώρο, μέσα στο πλαίσιο επέκτασης της κυριαρχίας της, στέλνει εποίκους στο νησί της Πάρου, το οποίο σταδιακά μετατρέπεται σε αξιόλογο εμπορικό και στρατιωτικό κέντρο. Λέγεται μάλιστα ότι οΑλκαίος, αρχηγός των Κρητών εποίκων, έχτισε προς τιμήν του βασιλιά Μίνωα μια ομώνυμη πόλη στη θέση όπου βρίσκεται σήμερα η Παροικιά. Καθώς το πολιτικό τοπίο αλλάζει και στο προσκήνιο έρχονται οι Μυκηναίοι και πάλι η Πάρος θα αποτελέσει αξιόλογο κέντρο του πολιτισμού αυτού και προς επιβεβαίωση αυτής της πραγματικότητας έρχονται τα μυκηναϊκά λείψανα που εντοπίστηκαν στις Κουκουναριές αλλά και στο λόφο του Κάστρου της Παροικιάς.

Προέλευση του ονόματος του νησιού

Το νησί της Πάρου οφείλει την ονομασία του στον αρχηγό των Αρκάδων, Πάρο, που κατά τη γεωμετρική εποχή φθάνουν ως άποικοι στο νησί. Εκεί θα συγχωνευτούν με Ίωνες που θα εμφανιστούν λίγο αργότερα και από τη γόνιμη αυτή συνύπαρξη η Πάρος θα εξελιχθεί σε μεγάλη ναυτική δύναμη μέσα από την εμπορία του παριανού μαρμάρου, γνωστού για τη διαύγεια του.

Η φυσική πηγή πλούτου του νησιού, το μάρμαρο, αλλά και η γενικότερη ευημερία θα φέρει και την πολιτισμική άνθηση στο νησί, ιδιαίτερα κατά την αρχαϊκή εποχή (7ος αιώνας π.Χ). Τότε εμφανίζεται και ακμάζει η λεγόμενη λυρική ποίηση, ενώ και ο φημισμένος λυρικός ποιητής Αρχίλοχος κατάγεται από το νησί αυτό.

Κλασσικά χρόνια

Στα κλασσικά χρόνια η Πάρος συμμαχεί με τους Πέρσες, οι οποίοι την περίοδο αυτή προσπαθούν να υποτάξουν τον Ελλαδικό χώρο, κινούμενοι προς τα δυτικά. Ωστόσο, η ήττα των Περσών στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, οδηγεί τους Πέρσες σε υποχώρηση και τον Θεμιστοκλή στην Πάρο, όπου υποχρεώνει τους κατοίκους της να προσχωρήσουν στην Αθηναϊκή Ηγεμονία. Από το 479 π.χ. έως και το 404 π.Χ. συμμετείχε στην Α' Αθηναϊκή συμμαχία από το 378 π.Χ. αποτέλεσε μέλος της Β' Αθηναϊκής συμμαχίας. Το 338 π.Χ., αφού πλέον η Πάρος έχασε την παλιά ακμή και δύναμη, υπόκυψε, με χρονολογική σειρά, στους Μακεδόνες, στους Πτολεμαίους, στο Μιθριδάτη και τους Ρωμαίους. Κατά την εποχή αυτή στο νησί δραστηριοποιούνται κορυφαίοι γλύπτες και η περιοχή είναι γεμάτη από εργαστήρια γλυπτικής, ναούς και άλλα θαυμαστά οικοδομήματα. Η αμέσως επόμενη περίοδος βρίσκει την Πάρο σύμμαχο των Μακεδόνων ως το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οπότε μέσα σε κλίμα ανακατατάξεων , η Πάρος περιέρχεται για πολλά χρόνια στην εξουσία των Πτολεμαίων.

Ρωμαϊκή εποχή

Η ανάπτυξη του νησιού ανακόπτεται αισθητά τη Ρωμαϊκή εποχή, όπου χρησιμοποιείται μαζί και με άλλα κυκλαδίτικα νησιά ως τόπος εξορίας. Η εποχή του Βυζαντίου φέρνει το χριστιανισμό στο νησί μαζί με τον εντυπωσιακό ναό της Παναγιάς της Εκατονταπυλιανής που χτίστηκε με εντολή της Αγίας Ελένης. Στην εκπνοή αυτής της περιόδου η Πάρος ταλαιπωρείται από επιδρομές πειρατών, ένα πρόβλημα που διογκώνεται και την εποχή της ενετοκρατίας (δεδομένου ότι η Νάουσα αποτελεί βάση πειρατών) και καταλαμβάνεται από το γνωστό πειρατή Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα ο οποίος καταδικάζει το νησί σε ερήμωση. Παρά τη γενναία αντίσταση των κατοίκων, ο Χαιρεντίν Μπαρμπαρόσσα κυρίεψε το νησί και σκότωσε το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού και τους υπόλοιπους ή τους χρησιμοποίησε σαν κωπηλάτες στό τουρκικό ναυτικό ή τους έστειλε στα τάγματα των γενίτσαρων. Το έδαφος είναι πλέον εύφορο για την υποδοχή ενός νέου κατακτητή, των Τούρκων (1560 μ.Χ). Ο ασφαλής όρμος της Νάουσας χρησιμεύει ως ορμητήριο για το στόλο των Ρώσων κατά τη διάρκεια των ρωσοτουρκικών πολέμων, ενώ και κατά την ελληνική επανάσταση η Πάρος διαδραματίζει αξιόλογο ρόλο.

Από το 1668 έως το 1821

Το 1668 και το 1677 έγιναν ισάριθμες επιδρομές και το νησί ερημώθηκε λόγο των πολλών καταστροφών. Εκείνη την εποχή, όπως λέγεται, υπήρχαν στό νησί καί πρόξενοι διάφορων χωρών. Το λιμάνι της Νάουσας κατά τους ρωσοτουρκικούς πολέμους (1770) χρησίμεψε σαν ορμητήριο του ρωσικού στόλου (αδερφοί Ορλόφ). Με την έναρξη της επανάστασης του 1821, η Πάρος είχε ενεργό ρόλο στον αγώνα και δέχτηκε πολλούς πρόσφυγες.

Νεώτερα χρόνια

Στα νεώτερα χρόνια το νησί δοκιμάζεται σκληρά από τους Γερμανούς και πολλοί κάτοικοί του μεταναστεύουν στον Πειραιά και στο εξωτερικό. Η επανοίκηση του νησιού ξεκινά μετά το 1960 και η ανάπτυξή του βασίζεται κυρίως στον τουρισμό.

Σήμερα

Σήμερα η Πάρος είναι δημοφιλής τόπος διακοπών, έχει αξιόλογη τουριστική ανάπτυξη και προσφέρει όλες τις υπηρεσίες που είναι απαραίτητες στον σύγχρονο ταξιδιώτη. Πρωτεύουσα του νησιού είναι η Παροικιά, στην δυτική ακτή, μία κοσμοπολίτικη κυκλαδίτικη πολιτεία. Δεύτερη σε μέγεθος, η Νάουσα, το κοσμικό ψαροχώρι, ένα από τα πιο όμορφα λιμανάκια στο Αιγαίο.

Πολύ σημαντικά για την Πάρο είναι και τα ολοζώντανα, γραφικά χωριά της. Τα μεγαλύτερα χωριά είναι οι Λεύκες, τα Μάρμαρα, ο Πρόδρομος, ο Κώστος, η Μάρπησσα, το Πίσω Λιβάδι, ο Δρυός, η Αγγαιριά και η Αλυκή. Θεματοφύλακες της ιστορίας της Πάρου είναι τα διάσπαρτα ερειπωμένα από τον χρόνο κτίρια (ιερά του Δωδεκάθεου, εκκλησίες των πρώτων χριστιανικών χρόνων, μοναστήρια με οχυρωματική μορφή) που θαυμάζει ο επισκέπτης σε κάθε του βήμα. Όμως η πραγματική ομορφιά της Πάρου είναι αυτή που συναντά στην ψυχή των ανθρώπων της. Άνθρωποι, απλοί, δημιουργικοί, ζεστοί, φιλόξενοι, με έμφυτο τον σεβασμό και την αγάπη για τον συνάνθρωπό τους.