Πώς προκαλείται το φτάρνισμα

Ο πταρμός ή κοινώς το φτάρνισμα είναι αντανακλαστική αντίδραση που αποβάλλει αέρα από τη μύτη, συνήθως σε ταχύτητες άνω των100 χιλιομέτρων ανά ώρα. Κάθε φτάρνισμα στέλνει χιλιάδες σταγονίδια με βακτήρια στον αέρα κι έτσι το κάνει έναν πολύ αποτελεσματικό μεταδότη μικροβίων και ασθενειών, όπως το κοινό κρυολόγημα. Επειδή τα μάτια και η μύτη συνδέονται, είναι σχεδόν αδύνατο κάποιος να κρατήσει τα μάτια του ανοιχτά όταν φταρνίζεται.

Το φτάρνισμα προκαλείται όταν οι νευρικές απολήξεις του βλεννογόνου υμένα της μύτης ερεθίζονται στέλνοντας μήνυμα στον εγκέφαλο, ο οποίος με τη σειρά του στέλνει μήνυμα στους μύες που ελέγχουν το φτάρνισμα και τους κάνει να αποβάλλουν τον ερεθισμό πριν δημιουργηθεί μόλυνση. Η σκόνη και η γύρη λουλουδιών είναι οι πιο κοινές αιτίες ερεθισμού, αλλά οποιοδήποτε ξένο σώμα είναι ικανό να προκαλέσει φτάρνισμα. Τα περισσότερα ξένα σώματα είναι αβλαβή, αλλά το σώμα τα μπερδεύει για παράσιτα και τα αποβάλλει για να προστατευτεί. Συχνά η μύτη μπερδεύει μυρωδιές ή κρύο αέρα και τα περνάει για εισβολείς, αναγκάζοντας έτσι το άτομο να φταρνιστεί. Πολλοί λένε ότι μέχρι και ο οργασμός μπορεί να επιφέρει φτάρνισμα.

Το φτάρνισμα μπορεί να προκληθεί και από πρήξιμο του βλεννογόνου αδένα, που συμβαίνει όταν το άτομο είναι κρυωμένο. Επίσης το πρήξιμο μπορεί να προκληθεί από απότομη έκθεση στον ήλιο ή σε δυνατό φως, μια αντίδραση που είναι γνωστή ως το «αντανακλαστικό φτάρνισμα φωτός». Οι επιστήμονες δε γνωρίζουν γιατί ακριβώς συμβαίνει αυτό, αλλά η στενή σύνδεση των νεύρων που προκαλούν το φτάρνισμα με το οπτικό νεύρο είναι σημαντικός παράγοντας. Περίπου ένας στους τέσσερις ανθρώπους έχει (το κληρονομικό) χαρακτηριστικό του «αντανακλαστικού φταρνίσματος φωτός».