Πως… μικραίνουμε μεγαλώνοντας

Οσο μεγαλώνουμε όχι μόνο κονταίνει το ανάστημά μας αλλά συρρικνώνονται η καρδιά, τα γεννητικά όργανα και ο εγκέφαλός μας. Ειδικοί επιστήμονες περιγράφουν αυτές τις μεταβολές που οφείλονται στην ηλικία και συμβουλεύουν πώς να προστατευθούμε.

• Σπονδυλική στήλη

Το μεγαλύτερο ανάστημα του ανθρώπου, όπως εξηγεί ο καθηγητής Ορθοπεδικής-Μεταβολικών Νοσημάτων Οστών του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιος Λυρίτης, επιτυγχάνεται συνήθως στις γυναίκες στα 16 και στους άνδρες στα 18 έτη. Μετά, υπάρχει μια σταθεροποίησή του έως την ηλικία περίπου των 40.
Ακολουθεί μια βραδεία αλλά σταθερή μείωση του αναστήματος στο υπόλοιπο διάστημα της ζωής του ανθρώπου κατά 1 εκατοστό ανά 10 χρόνια, κυρίως μετά την ηλικία των 50 ετών στις γυναίκες και των 60 στους άνδρες. Μια φυσιολογική γυναίκα σε ηλικία 80 ετών αναμένεται να έχει χάσει 3-4 εκατοστά, ενώ αντίστοιχα ένας άνδρας 2-3 εκατοστά.
«Οι αιτίες κατά σειρά σημασίας είναι η απώλεια του ύψους των μεσοσπονδυλίων δίσκων, οι οστεοπορωτικές παραμορφώσεις των σπονδύλων, η αύξηση της φυσιολογικής κύφωσης της θωρακικής μοίρας και της λόρδωσης της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, η οστεοαρθρίτιδα (κυρίως των γονάτων και λιγότερο των ισχίων», λέει ο κ. Λυρίτης. «Σε παθολογικές καταστάσεις οι μεταβολές αυτές μπορεί να είναι πολύ μεγάλες και να ξεπερνούν τα 10 εκατοστά».
Οι 23 μεσοσπονδύλιοι δίσκοι έχουν ύψος 0,5-1 εκ. ο καθένας, επομένως προσφέρουν στο ανάστημα μήκος 25- 30 εκατοστών. Με την πάροδο της ηλικίας, εκφυλίζονται και αφυδατώνονται, με αποτέλεσμα να χάνουν συνολικά σημαντικό ύψος που μπορεί να υπερβεί τα 10 εκατοστά. Γι’ αυτό, μία γυναίκα μετά την εμμηνόπαυση μπορεί έχει χάσει σημαντικό ποσοστό του αναστήματος αλλά και να έχει επιδείνωση της κύφωσης, χωρίς να συνυπάρχουν οστεοπορωτικές παραμορφώσεις. Η κατάσταση αυτή συνοδεύεται κατά κανόνα με συνεχή ενοχλήματα, πόνους στην πλάτη και τη μέση, καθώς και δυσκινησία. Η παχυσαρκία, κυρίως στην περιοχή του κορμού, επιδεινώνει το πρόβλημα.
Η σαρκοπενία, δηλαδή η προοδευτική απώλεια μάζας και απόδοσης του μυϊκού μας συστήματος, αποτελεί μετά την οστεοπόρωση και την οστεοαρθρίτιδα / σπονδυλαρθρίτιδα την τρίτη σημαντική παράμετρο για την αλλαγή της εξωτερικής εμφάνισης και λειτουργίας του σώματός μας. «Η μέγιστη μυϊκή λειτουργία επιτυγχάνεται στους άνδρες στην ηλικία των 25 ετών και στις γυναίκες στην ηλικία των 20», εξηγεί ο κ. Λυρίτης. «Διατηρείται σχεδόν ανέπαφη και στα δύο φύλα έως το 40ό έτος, ενώ μετά στους άνδρες μειώνεται σχεδόν γραμμικά έως την προχωρημένη ηλικία, ενώ στις γυναίκες επιδεινώνεται απότομα μετά την εμμηνόπαυση. Η ελάττωση της μυϊκής μάζας συνοδεύεται κατά κανόνα από σύγχρονη αύξηση του λιπώδους ιστού».
Πώς να προστατευθείτε. Η πρόληψη της φυσιολογικής απώλειας αναστήματος μπορεί εν μέρει να προληφθεί με συστηματική φροντίδα. Συγκεκριμένα και κατά σειρά σημασίας συνιστάται: 1) Συστηματική άσκηση με ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης και σωστής στάσης του κορμού. 2) Διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες. 3) Αποφυγή της παχυσαρκίας. 4) Διακοπή του καπνίσματος (που εκφυλίζει τους ιστούς) και των οινοπνευματωδών ποτών. 5) Αποφυγή καθιστικής εργασίας.

• Καρδιά

Υπολογίζεται ότι ο καρδιακός μυς αρχίζει να συρρικνώνεται από τη μέση ηλικία κατά 0,3 γραμμάρια τον χρόνο, γεγονός που επηρεάζει την ικανότητά του να στέλνει αίμα σε όλο τον οργανισμό. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς στις ΗΠΑ βρήκαν, χρησιμοποιώντας μαγνητική τομογραφία σε άνδρες και γυναίκες 45-85 ετών, ότι στην καρδιά χρειάζεται περισσότερος κατά 2-5% κατ’ έτος χρόνος για να συστέλλεται και να διαστέλλεται.
«Παράλληλα τα τελομερή – τα άκρα των χρωματοσωμάτων – μικραίνουν με την ηλικία», λέει ο επίκουρος καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Χαράλαμπος Βλαχόπουλος. «Οσο πιο μικρά είναι αυτά τόσο γρηγορότερα γερνά ο άνθρωπος, γεγονός που έχει επίδραση και στην καρδιά και στα αγγεία».
Πώς να προστατευθείτε. «Για να μη γερνά η καρδιά, χρειάζεται κυρίως άσκηση», συμβουλεύει ο κ. Βλαχόπουλος. «Η άσκηση διατηρεί την ικανότητα του καρδιακού μυός να συσπάται (για να στείλει αίμα) και να χαλαρώνει (για να γεμίσει με αίμα), έως πρόσφατα αγνοούσαμε πόσο σημαντική είναι η δεύτερη αυτή λειτουργία. Η άσκηση πρέπει να είναι κατά 70-80% αεροβική-ισοτονική (κολύμπι, περπάτημα, ποδήλατο κ.ά.) και κατά 20-30% στατική-ισομετρική (με μέτρια χρήση βαρών). Η ανάγκη και για ισομετρική άσκηση αποτελεί μια νέα γνώση για την καρδιά».

• Εγκέφαλος

Ο εγκέφαλος ζυγίζει περίπου 400 γραμμάρια κατά τη γέννησή μας και μεγαλώνει σε 1,4 περίπου κιλά κατά την εφηβική ηλικία. «Τα δισεκατομμύρια εγκεφαλικά κύτταρά μας αρχίζουν να μειώνονται από την ηλικία ήδη των 18-20 ετών», επισημαίνει ο αναπληρωτής καθηγητής Νευρολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης Σγουρόπουλος. «Η απώλεια αυτή και ο ρυθμός της καθορίζονται κυρίως από γενετικούς παράγοντες».
Οι μελέτες δείχνουν ότι ο διαβήτης, το κάπνισμα, η κατάχρηση αλκοόλ (νεκροψίες έχουν δείξει μικρότερο εγκέφαλο στους αλκοολικούς), τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και η παχυσαρκία σχετίζονται με αυξημένη συρρίκνωση του εγκεφάλου. «Το χειρότερο είναι ο διαβήτης, γιατί τα μικρά αγγεία κλείνουν, με αποτέλεσμα μεγάλες ισχαιμικές βλάβες», προειδοποιεί ο κ. Σγουρόπουλος.
Πώς να προστατευθείτε. Η αντιμετώπιση των εξωτερικών αιτίων που επιδρούν στη συρρίκνωση του εγκεφάλου φαίνεται να είναι ο μόνος τρόπος πρόληψης. Γι’ αυτό να παρακολουθείτε τα επίπεδα του σακχάρου και της χοληστερόλης και να κόψετε τα λίπη, το πολύ ποτό και το τσιγάρο.

• Γεννητικά όργανα

Τα γεννητικά όργανα επίσης συρρικνώνονται με την ηλικία. «Στους άνδρες, τόσο η αθηροσκλήρωση, που οδηγεί σε μεγάλη διαταραχή της αιμάτωσης (ειδικά μετά τα 65) και ατροφία όσο και η αποδόμηση του κολλαγόνου, οδηγούν σε μείωση των κυττάρων», λέει ο πρόεδρος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας Νίκος Αντωνίου. «Το μεταβολικό σύνδρομο επιταχύνει αυτή τη γήρανση».
Στις γυναίκες, η πτώση των οιστρογόνων ορμονών μετά την εμμηνόπαυση οδηγεί σε μειωμένη κυκλοφορία του αίματος στην περιοχή των γεννητικών οργάνων και σε συρρίκνωσή τους.
Πώς να προστατευθείτε. Για τους άνδρες, η διατροφή με λίγα λιπαρά είναι ό,τι καλύτερο για τη σεξουαλική υγεία τους. «Τόσο για τους άνδρες, όσο και για τις γυναίκες, η συχνότητα των σεξουαλικών επαφών αυξάνει την αγγείωση και την παροχή οξυγόνου στα γεννητικά όργανα και καθυστερεί τη διαδιακασία της γήρανσης», συμβουλεύει ο κ. Αντωνίου.

• Ουροδόχος κύστη

Η ζωτική χωρητικότητα της ουροδόχου κύστης είναι περίπου 300 κυβικά εκατοστά. Οι φυσιολογικές μυϊκές μεταβολές λόγω ηλικίας οδηγούν σε προοδευτική μείωση του χώρου αυτού (που μπορεί να φθάσει έως και το 50% σε ηλικίες άνω των 65 ετών), τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες. Τα προβλήματα του προστάτη επιτείνουν το πρόβλημα στους άνδρες.
Πώς να προστατευθείτε. «Να κάνετε παθητικές ασκήσεις της πυέλου (π.χ. όταν βλέπετε τηλεόραση) και να μη μειώνετε τη λήψη υγρών καθώς μεγαλώνετε», συνιστά ο κ. Αντωνίου. «Ενα ποτήρι νερό κάθε δύο ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι απαραίτητο, εφόσον είστε υγιής».

• Πρόσωπο

Αν και πιστεύουμε ότι το πρόσωπο με την πάροδο του χρόνου χάνει τον μυϊκό τόνο του και η βαρύτητα οδηγεί στο χαλαρωμένο δέρμα, φαίνεται ότι συνυπάρχει και ένας άλλος παράγοντας: τα οστά του προσώπου συρρικνώνονται. Το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται ενωρίτερα στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Εάν μάλιστα χάνει κανείς ορισμένα δόντια και ελαττωθεί η μάσηση, τα οστά της γνάθου ατροφούν γρήγορα και προκαλείται βαριά οστεοπόρωση, τονίζει ο κ. Λυρίτης.
Πώς να προστατευθείτε. Να διατηρείτε σχολαστική υγιεινή στα δόντια σας, για να προλαβαίνετε την τερηδόνα και την απώλειά τους.

• Θύμος αδένας

Ο θύμος αδένας, που βρίσκεται στο πρόσθιο μεοσθωράκιο, έχει το μεγαλύτερο μέγεθός του κατά την εφηβική ηλικία. «Αρχίζει να υποπλάσσεται μετά την εφηβεία και στους ηλικιωμένους έχει σχεδόν εξαφανισθεί», όπως μας πληροφορεί ο καθηγητής Παθολογικής Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Αθανάσιος Τζιούφας. «Ο αδένας αυτός είναι το… νηπιαγωγείο και το δημοτικό του ανοσοποιητικού συστήματος και το καθήκον αυτό αναλαμβάνουν ύστερα άλλα όργανα. Δεν υπάρχει τρόπος και λόγος να εμποδίσουμε αυτή τη φυσική πορεία».

Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ